آجیل مشکل گشا

انواع مختلف آجیل شور و شیرین در بازار یافت می شود که هر کدام از آنها طرفداران خاص خود را دارد.

اما یکی از انواع آنها که دارای پیشینه بسیار قدیمی نیز می باشد و ریشه در باورهای کهن مردم سرزمین ما دارد، آجیل مشکل گشا است.

تهیه و مصرف آجیل مشکل گشا که امروزه در مراسم ملی و مذهبی مختلف نظیر شب یلدا، چهارشنبه سوری و شب سال نو به عنوان یکی از رسومات محبوب ما ایرانی ها محسوب می شود، تاریخچه ای طولانی دارد که به ایران باستان باز می گردد. در ادامه این مطلب در رابطه با ترکیبات آجیل مشکل گشا و تاریخچه آن بیشتر توضیح خواهیم داد.

تاریخچه آجیل مشکل گشا

آجیل مشکل گشا در واقع یک رسم خیلی قدیمی است که از زمان های خیلی دور توسط زرتشتیان معمولاً هنگام جشن‌ ها تهیه و به عنوان نذر و هدیه میان دیگران پخش می‌ شد.

به این هدایا لرک یا آجیل گاهنبار نیز می گفتند. زرتشتیان در واقع این کار را برای خشنودی فروهرها انجام می دادند. این رسم سنتی تا به امروز نسل به نسل بین ایرانیان منتقل شده است. در حال حاضر هم در باور برخی از مردم خوردن آجیل مشکل گشا می تواند آرزوها را برآورده ساخته و مشکلات را حل نماید.

عده دیگری هم اعتقاد دارند که با خوردن این آجیل از چشم زخم و چشم بد در امان می‌مانند. داستان ها و باورهای فراوان دیگری نیز از تهیه و خوردن آجیل مشکل گشا سینه به سینه نقل شده است. برای مثال عده ای معتقدند که خوردن این آجیل در گشودن بخت دختران مؤثر است و یا گذاشتن آن در کنار سفره هفت سین برای صاحبخانه خوش شانسی می آورد.

اما درست و یا غلط بودن برخی از این باورها نیز چیزی از زیبایی های این رسم کهن کم نمی کند و وظیفه ما به عنوان یک ایرانی، حفظ این آداب و رسوم و انتقال آن به نسل های بعد از خودمان است.

باور مذهبی در مورد آجیل مشکل گشا

یک داستان و باور مذهبی بسیار قدیمی در رابطه با آجیل مشکل گشا که اغلب توسط پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها نقل می شود، ماجرای پیرمرد خارکنی است که همه عمر خود را به خارکنی مشغول بوده و به زحمت و مراودت زندگی می کرده است.تا این که روزی در زیر بار خار، به قدری کمرش درد می‌گیرد که بی‌طاقت شده و با آه و ناله با خدا راز و نیاز می کند و گرسنه سر بر زمین می گذارد و می خوابد، نیمه شب در عالم خواب و رویا صدایی زمزمه کنان به گوشش می رسد که ای بنده حاجتت روا شد و هم اکنون از پریشان حالی و درماندگی بیرون می آیی اما به این شرط که در همین لحظه نذر کنی که تا که زنده هستی اول هر ماه آجیلی بگیری و در میان مومنان قسمت کنی.

همان لحظه پیرمرد از خواب می پرد و به سراغ بته‌اش می‌رود و در میان آن، گوهری ارزشمند و قیمتی می یابد. بعد از فروختن آن گوهر به ثروت و مکنت رسیده و هر ماه از پول آن، آجیل مشکل‌گشا تهیه و خیرات می‌کند. از این رو این آجیل از گذشته های دور اغلب میان روضه و یا وسط دو نماز در مسجد بین نمازگزاران تقسیم می‌شد و گیرنده آن برای فرد نذری دهنده دعا می کرد که به خواسته دلش دست یابد و مشکلش برطرف شود.

گفته می شود که هر کس نذر آجیل مشکل گشا کند و این قصه را شب های جمعه از روی خلوص نیت و با دل شکسته بخواند و نذر را به جا آورد به حاجت دلش رسیده و مراد می بیند. البته ناگفته نماند این آجیل علاوه بر رفع مشکلات و گرفتاری ‌ها به نیت های دیگری مثل سلامت بدن، گشایش کار، وسعت رزق‌ و فرج امام زمان نیز نذر و طبق رسوم، اول هر ماه ادا می شد.

برای عده ای هم این آجیل به عنوان نذورات دائمی محسوب می شد که تا زمان ادای آن از هر گرفتاری و مصیبتی در خانواده در امان می ماندند.

دیگر آداب و رسوم مربوط به آجیل مشکل گشا

طبق رسوم قدیمی مردم، هنگامی که کسی دچار گرفتاری و مشکلی می شد، برای رهایی از گرفتاری و یا دفع بلا، نذر آجیل مشکل گشا می‌کرد. به این صورت که با توجه به نذری که داشت به صورت ماهیانه و یا هفتگی به اندازه سه سکه، آجیل یا نخود، از دکان آجیل فروشی خریداری کرده و صلوات‌گویان آن را با خود به خانه می برد.

سپس در خانه به همراه چند نفر از دوستان و آشنایان دیگر مشغول پاک‌کردن نخود یا آجیل بر روی یک سفره و یا دستمال تمیز می شد.

در زمان پاک کردن آجیل از هر حرف و سخن بیهوده و غیبت دوری می شد و اغلب رسم بود که یک نفر مشغول به تعریف ماجرای پیر خارکن و آجیل مشکل‌گشا شود و دیگران با سکوت گوش فرا دهند.

خیلی از مردم هم به گونه دیگری به این آجیل اعتقاد داشتند به نحوی که اغلب هنگامی که این آجیل را از کسی می گرفتند، اگر خودشان نیز حاجتی داشتند، نیت کرده و نذر می کردند که اگر حاجت شان بر آورده شد چند شب جمعه آجیل بین مردم پخش نمایند.

ترکیبات آجیل مشکل گشا

با توجه به بودجه افراد می توان ترکیبات مختلفی را برای آجیل مشکل گشا در نظر گرفت، اما معمولا این آجیل از ۷ مغز نقل، فندق، پسته، بادام، نخودچی، کشمش و توت خشک تهیه می شود و این موارد جزء اصلی آجیل مشکل گشا هستند.

روایت است که در هنگام مخلوط کردن این مغزها با یکدیگر باید دعای سریع الاجابه خوانده شود. البته این روزها اقلام دیگری نظیر آبنبات، خرما، گردو، شکلات و بادام زمینی نیز به این آجیل اضافه شده و اغلب با استفاده از تور، روبان و گل خشک تزیین می گردد و در مراسم ملی و مذهبی بین افراد تقسیم می شود.